Kinh thành Thăng Long xưa có 21 cửa ô như ô Chợ Dừa, Cầu Giấy, Thịnh Quang, Quan Chưởng, Thanh Bảo … nhưng đến nay ô Quan Chưởng là cửa ô duy nhất còn sót lại. Ngoài vẻ đẹp về mặt kiến trúc, Ô Quan Chưởng có giá trị lịch sử to lớn, in đậm dấu ấn lịch sử của kinh thành Thăng Long xưa.
Ô Quan Chưởng - Hà Nội
Ô Quan Chưởng - Hà Nội
Ô Quan Chưởng hay còn được gọi là ô Đông Hà (Đông Hà Môn) được xây dựng năm 1749, đến năm 1817 thì được xây dựng lại và được giữ nguyên cho đến nay, nằm ở phía đông của tòa thành đất bao quanh kinh thành Thăng Long. Ngày nay, ô Quan Chưởng nằm trên phố Ô Quan Chưởng, đầu phố Hàng Chiếu thông ra đường Trần Nhật Duật.
Vào ngày 20-11-1873, khi bị quân Pháp tấn công, một vị quan Chưởng cơ đã cùng một trăm chiến sĩ giữ cửa ô này đến người cuối cùng, từ đó nơi đây có tên là ô Quan Chưởng. Còn tên ô Đông Hà là vì cửa ô này thuộc địa phận phường Đông Hà xưa (gồm khu vực Thanh Hà, Đào Duy Từ, Hàng Chiếu ngày nay).
 |
Ba chữ "Đông Hà Môn" được làm nổi |
Ô Quan Chưởng được xây dựng theo kiểu vọng lâu và gồm có 2 tầng. Tầng thứ
nhất gồm có 3 cửa được thiết kế theo kiểu vòm cuốn, cửa chính nằm ở giữa, có
chiều cao và độ rộng khoảng 3m, hai bên là hai cửa phụ đều cao khoảng 2,5m và rộng
1,65m. Tầng thứ hai có vọng lâu, xung quanh là lan can được trang trí các hình
lục lăng, hoa thị hay tứ giác. Ở giữa 2 tầng là 3 chữ Hán “Đông Hà Môn” được
làm nổi. Tường bên trái cửa chính có gắn một tấm bia của Tổng đốc Hoàng Diệu khắc
năm 1881 ghi lệnh cấm lính canh gác không được sách nhiễu người dân mỗi khi đi
qua cửa ô.
 |
Tấm bia đá của Tổng đốc Hoàng Diệu |
Đến nay, do trải qua bao thăng trầm lịch sử cùng sự biến đổi của thời tiết,
ô Quan Chưởng đã phải sửa chữa, trùng tu nhiều lần. Cũng chính vì vậy mà lớp
rêu phong, nét cổ kính xưa đã bị mai một nhiều nhưng cửa ô này vẫn là một dấu ấn
của kinh thành Thăng Long – Hà Nội xưa.